دانههای کنجد در اندازههای مختلف و در رنگهای سفید، قهوهای طلایی، سیاه، زرد و بژ وجود دارند. دانههای کنجد سیاهرنگ که بیشتر در چین و آسیای جنوبی کشت میشوند، قویترین طعم و رایحه را دارند و دانههای سفید یا بژرنگ، متداولتر هستند و در بیشتر مناطق دنیا در دسترساند.
که به این فرایند، پوستهزدایی (decortication) میگویند. دانهها را پس از برداشت، تمیز و سبوسشان را جدا میکنند. یک واقعیت جالب در مورد دانههای کنجد این است که معمولا دانههای کنجدی که رنگ یکنواختی دارند (مثلا همه سفید هستند)، در نظر مصرفکننده کیفیت بهتری دارند و ممکن است با قیمت بالاتری فروخته شوند، اما در حقیقت دانههای کنجدی که ترکیبی از چند رنگ هستند، بهطور طبیعی برداشت میشوند، سپس برای جداسازی رنگهای مختلف از یک دستگاه عبور میکنند و دانههای بدرنگ یا بیرنگ آنها جدا میشود.
دانههای جداشده و آنهایی که هنوز نرسیدهاند، برای تولید روغن کنجد نگهداری میشوند. سویق حکیم اول" target="_blank" rel="bookmark" >آردی که بعد از استخراج روغن باقی میماند (به آن کنجالهی کنجد میگویند) تقریبا ۳۵ تا ۵۰ درصد آن پروتئین است و مقداری هم کربوهیدرات دارد و به همین دلیل یکی از بهترین و مغذیترین خوراکهای ماکیان و سایر حیوانات اهلی بهحساب میآید.
نیز یک شیوهی بسیار خوب دیگر برای مصرف کنجد است. اگر به آجیل و مغزها حساسیت دارید، ارده میتواند جایگزین مناسبی برای انواع کرهی آجیل باشد. ارده یا کرهی کنجد معمولا از دانههای برشتهشدهی کامل کنجد تهیه میشود و به همین علت محصولی است که نسبت به دانههای خالص و کامل کنجد، فرآوری بیشتری روی آن انجام شده است که البته همچنان مفید و خوشمزه است. ارده در بعضی از غذاهای کشورهای مدیترانه و خاورمیانه مانند هوموس و باباگانوش وجود دارد. در خیلی از غذاها یا پیشغذاهای آسیایی مانند بادمجان کبابی، خوراک کاری و انواع سس نیز از کرهی کنجد استفاده میشود.
اگر میخواهید در خانه از دانههای کامل کنجد استفاده کنید میتوانید آنها را در یک ماهیتابه با حرارت کم تا متوسط برشته کنید تا به رنگ طلایی یا قهوهای درآیند و عطر و بوی آجیلی این دانهها بیشتر شود. فرایند برشته کردن دانههای کامل کنجد، تنها چند دقیقه زمان میخواهد، پس حواستان باشد تا نسوزند و سیاه نشوند، چون در این صورت بوی ناخوشایندی از آنها بلند میشود!